Głównymi czynnikami powodującymi recesję są: zaostrzenie się światowego kryzysu finansowego, gwałtowny spadek handlu światowego i korekty rynkowe w niektórych gospodarkach krajowych. Jednak dzięki działaniu fiskalnych i monetarnych środków stymulacyjnych oczekuje się, że wzrost odzyska częściowo swoją siłę w ciągu 2010 roku. Rynki pracy dotkliwie odczują konsekwencje kryzysu, gdyż przewiduje się, że stopa bezrobocia wzrośnie w UE do 11 proc. w 2010 r. Przewiduje się, że deficyt budżetowy również gwałtownie wzrośnie, do 7,25 proc. PKB w 2010 r., odzwierciedlając zarówno spowolnienie, jak i uznaniowe działania podjęte w celu wsparcia gospodarki, zgodnie z europejskim planem naprawy gospodarczej zaproponowanym przez Komisję.   „Gospodarka europejska znajduje się w najgłębszej i mającej najszerszy zasięg recesji w czasach powojennych. Oczekuje się jednak, że ambitne działania podjęte przez rządy i banki centralne w tych wyjątkowych okolicznościach powstrzymają dalszy spadek aktywności gospodarczej w tym roku i umożliwią powrót do równowagi w roku przyszłym. Aby tak się stało musimy działać szybko i oczyszczać bilansy banków z „toksycznych aktywów” oraz, w stosownych przypadkach, dokapitalizować banki” powiedział Joaquín Almunia, komisarz ds. gospodarczych i walutowych.   Światowy wskaźnik wzrostu znów jest dodatni   Zaostrzenie się kryzysu finansowego spowodowało gwałtowny spadek aktywności gospodarki światowej, zmniejszenie światowego handlu oraz produkcji przemysłowej w sezonie zimowym. Pogorszenie koniunktury gospodarczej miało miejsce w coraz większej liczbie krajów, a co za tym idzie w krajach wschodzących i rozwijających się. Jednak dzięki działaniu fiskalnych i monetarnych środków stymulacyjnych oraz stopniowemu zakończeniu kryzysu finansowego, przewiduje się znowu ogólnoświatowy dodatni wzrost PKB w drugiej połowie 2009 roku. Oczekuje się, że w 2010 roku ogólnoświatowy wzrost osiągnie 2 proc. Głęboka recesja w UE, ale jej koniec już widać Recesja, która rozpoczęła się w drugim kwartale 2008 roku, pogłębiła się pod koniec roku przy PKB, który zmniejszył się zarówno w UE, jaki i w strefie euro o około 1,5 proc. (w ujęciu kwartalnym) w ostatnim kwartale Analizy i obiektywne dane sugerują dalsze pogorszenie się sytuacji w pierwszym kwartale tego roku. Wszystkie państwa członkowskie odczuły pogorszenie koniunktury gospodarczej, choć ich sytuacja różni się w zależności od ich względnej podatności na kryzys finansowy, dynamiki rynków krajowych i stopnia ich otwartości. Podczas gdy rynki finansowe stabilizują się, zaufanie inwestorów wzrasta, a zarówno pomoc budżetowa, jak i złagodzenie polityki monetarnej stopniowo przyczyniają się do wzrostu aktywności gospodarczej, oczekuje się, że spadek PKB unormuje się pod koniec roku, a wskaźniki wzrostu będą lekko dodatnie w ciągu 2010 roku.   Recesja ma wpływ nie tylko na wszystkie państwa członkowskie, ale również na prawie wszystkie elementy związane z popytem. Szczególnie ucierpiały inwestycje sektora prywatnego, w związku z prognozowanym ograniczeniem popytu, gwałtownym spadkiem wykorzystania mocy produkcyjnych i dalszym zaostrzeniem warunków finansowania. Podobnie eksport uległ gwałtownemu ograniczeniu w związku z wyraźnym spadkiem światowego handlu. Podczas gdy konsumpcja końcowa gospodarstw domowych wciąż utrzymuje się na stosunkowo dobrym poziomie, dzięki niskim cenom ropy naftowej i niskiej inflacji, rzeczywisty dochód do dyspozycji prawdopodobnie zostanie ograniczony z powodu stopniowego pogarszania się sytuacji na rynku pracy. Jedynie spożycie zbiorowe i inwestycje publiczne będą pozytywnie wpływać na wzrost gospodarczy w bieżącym roku, częściowo dzięki budżetowym środkom stymulacyjnym wprowadzonym w ramach europejskiego planu naprawy gospodarczej.   Bolesny cios dla rynku pracy i finansów publicznych   Aktywność na europejskich rynkach pracy zaczęła się zmniejszać w ciągu minionego roku, w związku z charakterystyczną, opóźnioną reakcją rynków pracy na spowolnienie gospodarcze. W nadchodzącym czasie można spodziewać się ograniczenia zatrudnienia o około 2,5 proc. zarówno w UE, jak i w strefie euro w roku bieżącym oraz dalszego ograniczenia o 1,5 proc. w 2010 roku, powodującego utratę około 8,5 mln miejsc pracy w ciągu tych dwóch lat, w przeciwieństwie do 9,5 mln miejsc pracy netto, które powstały w latach 2006-08.   Finanse publiczne również poważnie ucierpiały z powodu recesji przy deficycie budżetowym, który ma w bieżącym roku wzrosnąć w UE ponad dwukrotnie (z 2,3 proc. PKB w 2008 roku do 6 proc.) oraz rosnąć dalej w 2010 r. (do 7,25 proc.). Gwałtowne pogorszenie się ogólnej sytuacji budżetowej wynika częściowo z samego spowolnienia gospodarczego, gdyż automatyczne stabilizatory są stosunkowo istotne w Europie, lecz również odzwierciedla znaczne budżetowe środki stymulacyjne mające na celu wsparcie aktywności gospodarczej. Bardzo niska inflacja, przejściowo W ostatnich miesiącach inflacja bardzo spadła i prognozuje się jej dalszy spadek w drugim i trzecim kwartale bieżącego roku, ze względu na dalsze efekty bazowe, słabe prognozy gospodarcze oraz zakładany spadek cen surowców. Ogółem prognozuje się, że inflacja mierzona za pomocą wskaźnika HICP będzie nieco niższa od 1 proc. w UE (oraz 0,5 proc. w strefie euro) w 2009 roku oraz osiągnie minimum w trzecim kwartale w obu obszarach. Oczekuje się, że inflacja mierzona za pomocą wskaźnika HICP stopniowo wzrośnie do około 1,25 proc. w przyszłym roku, ponieważ efekty bazowe wcześniejszych gwałtownych zmian cen energii i żywności przestaną tej jesieni wpływać na roczne tempo jej wzrostu tej jesieni.   Pozostają istotne wątpliwości   Podczas gdy ogólnoświatowa gospodarka musi zmierzyć się ze swoją najgorszą recesją od czasów drugiej wojny światowej, prognozy dotyczące gospodarki i inflacji charakteryzują się dużą niepewnością. Ryzyko gorszych od oczekiwanych prognoz opiera się w szczególności na skutkach kryzysu finansowego i sile reakcji między różnymi sektorami gospodarki. Z drugiej strony fiskalne i monetarne środki stymulacyjne mogą być skuteczniejsze, niż się oczekuje, przy przywracaniu stabilności i zaufania na rynkach finansowych i wspieraniu działalności gospodarczej. Ryzyko w stosunku do prognoz związanych z inflacją wydaje się niewielkie w bieżącym roku, co wynika z możliwego rozwoju sytuacji w zakresie cen surowców oraz tendencji związanych z ustaleniem cen i zarobków. Bardziej szczegółowe sprawozdanie dostępne jest na stronie: http://ec.europa.eu/economy_finance/thematic_articles/article14927_en.htm   Źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce