Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie w sprawie rozwoju produkcji białka roślinnego w Unii Europejskiej. W sprawozdaniu dokonano przeglądu sytuacji w zakresie podaży białka roślinnego i popytu na tego rodzaju białko (pochodzące np. z rzepaku, nasion słonecznika lub soczewicy) w UE, a także przeanalizowano możliwości dalszego rozwoju jego produkcji w sposób racjonalny pod względem ekonomicznym i środowiskowym.

Komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Phil Hogan powiedział: - Białko roślinne jest ważnym składnikiem wykorzystywanym przez europejski sektor rolno-spożywczy, który produkuje żywność i napoje, przestrzegając najsurowszych na świecie norm. Ze względu na różnorodne czynniki rynkowe i klimatyczne, europejska produkcja roślin wysokobiałkowych nie jest jednak na tyle duża, aby zaspokoić rosnący popyt na produkty z tego sektora. W związku z tym pragnę również podkreślić wyraźne zainteresowanie Parlamentu Europejskiego dalszym wspieraniem produkcji białka roślinnego w Europie. Niniejsze sprawozdanie będzie stanowić ważny punkt odniesienia w ogólnounijnej debacie na temat tego, w jaki sposób zapewnić zrównoważony rozwój tego sektora w przyszłości. Sama Komisja nie jest w stanie tego dokonać – zadanie to wymaga zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron.

W sprawozdaniu zwrócono uwagę na szereg istniejących instrumentów polityki i wniosków ustawodawczych, które mogą przyczynić się do wykorzystania gospodarczego i ekologicznego potencjału roślin wysokobiałkowych w UE Obejmują one:

• Wspieranie rolników uprawiających rośliny wysokobiałkowe za pośrednictwem proponowanej przyszłej WPR poprzez uwzględnienie tego sektora w krajowych planach strategicznych WPR. W szczególności proponuje się nagradzanie korzyści, jakie wynikają z uprawy roślin strączkowych dla środowiska i klimatu, za pośrednictwem ekoprogramów oraz umożliwienie podejmowania zobowiązań w zakresie zarządzania środowiskiem i klimatem w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich; mobilizowanie wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, np. w celu stymulowania inwestycji i współpracy w łańcuchu żywnościowym; wsparcie dochodów związane z wielkością produkcji;

• Zwiększanie konkurencyjności poprzez badania i innowacje finansowane ze środków programów badawczych UE i państw członkowskich oraz podwojenie budżetu programu Horyzont Europa na lata 2021–2027;
• Poprawienie jakości analizy rynku i jego przejrzystości dzięki lepszym narzędziom monitorowania;

• Propagowanie korzystnego wpływu białka roślinnego na odżywianie, zdrowie, klimat i środowisko przy wsparciu programu Komisji w zakresie promocji, który w 2019 r. będzie miał wartość blisko 200 mln euro;

• Zwiększenie wymiany wiedzy/najlepszych praktyk w zakresie zarządzania łańcuchem dostaw i zrównoważonych praktyk agronomicznych, np. za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej.

Obecny stan produkcji białka roślinnego w UE

Popyt na białko roślinne w Europie jest duży: w latach 2016/2017 odpowiadał on ok. 27 mln ton białka surowego. Wskaźnik samowystarczalności UE znacznie się różni w zależności od źródła białka (w przypadku rzepaku wynosi on 79 proc., a w przypadku soi – 5 proc.). W związku z tym UE co roku importuje ok. 17 mln ton białka surowego, w tym 13 mln białka sojowego. Można jednak także zaobserwować pewne pozytywne tendencje: od czasu reformy WPR w 2013 r. powierzchnia upraw soi w UE podwoiła się, osiągając prawie milion hektarów. Podobne zjawisko wystąpiło w przypadku nasion roślin strączkowych (takich jak groch polny, bób, soczewica, ciecierzyca): od 2013 r. ich produkcja w UE wzrosła niemal trzykrotnie.

Najważniejszym rynkiem zbytu pozostaje sektor produkcji pasz (93 proc.), jednak na rynku białka roślinnego nastąpiła znaczna segmentacja: popyt zwiększa się w sektorach wysokowartościowych pasz i żywności. Na rynku żywności odnotowuje się dwucyfrowy wzrost popytu na białko roślinne. Jest on efektem poszukiwania alternatywy dla produktów mięsnych i mlecznych.

Kontekst

Omawiane sprawozdanie ma na celu wywiązanie się ze zobowiązania Komisji dotyczącego przeglądu sytuacji w zakresie podaży i popytu w sektorze białka roślinnego w UE oraz zbadania możliwości dalszego rozwoju produkcji białka roślinnego w sposób racjonalny pod względem ekonomicznym i środowiskowym.

Ponadto w kwietniu 2018 r. Parlament Europejski przyjął sprawozdanie, w którym wezwał do opracowania europejskiej strategii promowania europejskich roślin wysokobiałkowych.