Wynagrodzenia minimalne ustalone na odpowiednim poziomie mają nie tylko pozytywne skutki społeczne, ale również przynoszą szersze korzyści gospodarcze – zmniejszają nierówności płacowe, pomagają utrzymać popyt krajowy i zwiększają chęć podjęcia pracy. Odpowiednie wynagrodzenia minimalne mogą również przyczynić się do zmniejszenia różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, ponieważ więcej kobiet niż mężczyzn otrzymuje płacę minimalną. Nowy wniosek przyczyni się również do ochrony tych pracodawców, którzy płacą pracownikom godziwe wynagrodzenie, co umożliwi uczciwą konkurencję.

Obecny kryzys dotknął w szczególności sektory o wyższym odsetku pracowników nisko opłacanych, takie jak usługi sprzątania, handel detaliczny, opieka zdrowotna i długoterminowa oraz opieka rezydencjalna. Zapewnienie pracownikom godnego życia i ograniczenie ubóstwa pracujących jest ważne nie tylko w czasie kryzysu, ale również ma zasadnicze znaczenie dla trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: Dzisiejszy wniosek dotyczący odpowiednich minimalnych wynagrodzeń jest ważnym sygnałem, że nawet w czasach kryzysu nie należy zapominać o godnej pracy. Jest dla nas jasne, że dla zbyt wielu osób praca nie jest już opłacalna. Pracownicy powinni otrzymywać odpowiednie minimalne wynagrodzenie i prowadzić życie na godnym poziomie. Proponujemy dziś ramy minimalnych wynagrodzeń, przy pełnym poszanowaniu tradycji krajowych i swobody działania partnerów społecznych. Poprawa warunków pracy i życia zapewni ochronę nie tylko pracowników, ale również pracodawców, którzy płacą godziwe wynagrodzenie. Stworzy również podstawy sprawiedliwego, sprzyjającego włączeniu społecznemu i odpornego ożywienia gospodarczego.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy ds. gospodarki służącej ludziom, powiedział: Również nisko zarabiający pracownicy powinni odnosić korzyści z ożywienia gospodarczego. Przedstawiamy nowy wniosek ustawodawczy, bo chcemy zadbać o to, by pracownicy w UE otrzymywali godziwe wynagrodzenie niezależnie od miejsca pracy. Partnerzy społeczni mają do odegrania kluczową rolę w negocjowaniu płac na szczeblu krajowym i lokalnym. Popieramy ich prawo do samodzielnych negocjacji, a tam, gdzie nie jest to możliwe, zapewniamy wytyczne, które pokierują państwami członkowskimi w ustalaniu wysokości wynagrodzeń.

Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, powiedział: Prawie 10% pracowników w UE żyje w ubóstwie. Musimy to zmienić. Osoby, które mają pracę, nie powinny mieć trudności z utrzymaniem się. Minimalne wynagrodzenia muszą dogonić inne płace, które w ostatnich dziesięcioleciach wzrosły, co sprawia, że wynagrodzenia te pozostają w tyle. Negocjacje zbiorowe powinny być normą we wszystkich państwach członkowskich. Zagwarantowanie odpowiednich minimalnych wynagrodzeń jest wyraźnie zapisane jako zasada 6 Europejskiego filaru praw socjalnych. Poparły ją wszystkie państwa członkowskie, liczymy zatem na ich stałe zaangażowanie.

Ramy minimalnych wynagrodzeń przy pełnym poszanowaniu kompetencji i tradycji krajowych

Minimalne wynagrodzenia ustalono we wszystkich państwach członkowskich UE. Ustawowe wynagrodzenie minimalne obowiązuje w 21 państwach członkowskich, natomiast w sześciu innych państwach (Dania, Włochy, Cypr, Austria, Finlandia i Szwecja) ochrona w postaci minimalnego wynagrodzenia jest zapewniona wyłącznie na mocy układów zbiorowych. W większości państw minimalne wynagrodzenia nie są jednak odpowiednie lub też nie wszyscy pracownicy są nimi objęci. W związku z tym proponowana dyrektywa tworzy ramy służące zwiększeniu adekwatności minimalnych wynagrodzeń i dostępu pracowników do tego rodzaju ochrony. Wniosek Komisji jest w pełni zgodny z zasadą pomocniczości: określa ona ramy minimalnych standardów i respektuje kompetencje państw członkowskich oraz autonomię i swobodę zawierania przez partnerów społecznych porozumień w dziedzinie wynagrodzeń. Nie zobowiązuje ona państw członkowskich do wprowadzenia ustawowych wynagrodzeń minimalnych ani nie określa wspólnego poziomu minimalnego wynagrodzenia.

W krajach, w których negocjacje zbiorowe są dość powszechne, występuje zazwyczaj niższy odsetek pracowników nisko opłacanych, mniejsze nierówności płacowe i wyższe wynagrodzenia minimalne. W związku z tym wniosek Komisji ma na celu upowszechnianie negocjacji zbiorowych w sprawie wynagrodzeń we wszystkich państwach członkowskich.

Państwa, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne, powinny stworzyć warunki ustalania takich wynagrodzeń na odpowiednim poziomie. Warunki te obejmują w szczególności jasne i stabilne kryteria ustalania minimalnego wynagrodzenia, orientacyjne wartości referencyjne służące do oceny adekwatności oraz regularna i terminowa aktualizacja wynagrodzeń. Te państwa członkowskie są również proszone o zapewnienie proporcjonalnego i uzasadnionego różnicowania stawek i stosowania odliczeń oraz skutecznego zaangażowania partnerów społecznych w ustalanie i aktualizację ustawowego minimalnego wynagrodzenia.

Ponadto w nowym wniosku przewidziano lepsze egzekwowanie i monitorowanie ochrony w postaci minimalnego wynagrodzenia wprowadzonej w każdym państwie. Przestrzeganie przepisów i ich skuteczne egzekwowanie mają zasadnicze znaczenie dla pracowników, aby mogli oni faktycznie korzystać z ochrony, jaką daje minimalne wynagrodzenie, oraz aby przedsiębiorstwa były chronione przed nieuczciwą konkurencją. Proponowana dyrektywa wprowadza obowiązek składania Komisji przez państwa członkowskie rocznych sprawozdań dotyczących ochrony w postaci minimalnego wynagrodzenia. 

Kontekst

Przewodnicząca Ursula von der Leyen zobowiązała się na początku swojej kadencji do przedstawienia instrumentu prawnego, który zapewni unijnym pracownikom sprawiedliwe wynagrodzenie minimalne. Przewodnicząca powtórzyła to zobowiązanie w swoim pierwszym orędziu o stanie Unii w dniu 16 września 2020 r.

Prawo do odpowiedniego minimalnego wynagrodzenia zawarto w zasadzie 6 Europejskiego filaru praw socjalnych, który został wspólnie ogłoszony przez Parlament Europejski, Radę w imieniu wszystkich państw członkowskich oraz Komisję Europejską w Göteborgu w listopadzie 2017 r.

Dzisiejszy wniosek ustawodawczy dotyczący dyrektywy oparty jest na art. 153 ust. 1 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dotyczącym warunków pracy. Jest on wynikiem dwuetapowych konsultacji z partnerami społecznymi przeprowadzonych zgodnie z art. 154 TFUE. Zostanie on teraz przedłożony do przyjęcia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą musiały dokonać przeniesienia jej przepisów do prawa krajowego.

Dodatkowe informacje:

Wniosek Komisji dotyczący dyrektywy UE w sprawie odpowiednich minimalnych wynagrodzeń w UE

Dokument roboczy służb Komisji i ocena skutków towarzysząca wnioskowi Komisji

Pytania i odpowiedzi: odpowiednie minimalne wynagrodzenia

Zestawienie informacji: odpowiednie minimalne wynagrodzenia

źródło: Komisja Europejska